Η χώρα μας έχει πολύ λίγες μεγάλες επιχειρήσεις - με τα στοιχεία του 2019 μόνο 331 εταιρείες απασχολούσαν πάνω από 250 εργαζόμενους. Οι καινοτόμες ιδέες όμως μπορούν να προέλθουν και από μικρά σχήματα
Αντίθετα, Δεν αποκλείει, φυσικά, κανείς .
Το μέγεθος «μετράει»
Στα βασικά συμπεράσματα της Επιτροπής Πισσαρίδη ξεχωρίζει η επισήμανση για το κρίσιμο μέγεθος των επιχειρήσεων στη χώρα μας.
Και τονίζεται ότι:
- Η Ελλάδα είναι μακράν η χώρα με τους περισσότερους αυταπασχολουμένους. Πάνω από 28% των εργαζομένων δουλεύουν μόνοι τους.
- Πρώτη είναι η Ελλάδα και στην εξάρτησή της από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις: 1 στους 2 εργαζομένους στη χώρα απασχολείται σε επιχειρήσεις με έως 9 άτομα προσωπικό μόλις.
- Το 97,4% των επιχειρήσεων είναι ή ατομικές ή μικρές μονάδες που απασχολούν μέχρι 9 εργαζόμενους, την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. είναι κατά μέσο όρο 93%.
- Το μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων δεν επιτρέπει οικονομίες κλίμακας και τεχνολογίες αιχμής. Ως αποτέλεσμα, η μικρή επιχειρηματικότητα εστιάζεται κυρίως στην παροχή υπηρεσιών για εγχώρια κατανάλωση (καφετέριες κ.λπ.).
- Το πρόβλημα είναι οξύ γιατί η παραγωγικότητα των μικρών επιχειρήσεων είναι χαμηλή: ενώ στο σύνολο του επιχειρηματικού τομέα (χωρίς τράπεζες και ασφάλειες) παράγονται 21.100 ευρώ ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ανά εργαζόμενο, στις μικρές επιχειρήσεις παράγονται μόλις 7.900 ευρώ.
- Ενώ στο σύνολο του επιχειρηματικού τομέα η χώρα βρίσκεται στην 5η χειρότερη θέση σε όρους παραγωγικότητας εργασίας, στις μικρές επιχειρήσεις η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μέλη της Ε.Ε.
Το μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων δεν επιτρέπει οικονομίες κλίμακας και τεχνολογίες αιχμής. Ως αποτέλεσμα, η μικρή επιχειρηματικότητα εστιάζεται κυρίως στην παροχή υπηρεσιών για εγχώρια κατανάλωση. Το μέγεθος έχει σχέση με την έρευνα, την επιχειρηματική καινοτομία και, έχει άμεση σχέση με τη δυνατότητα χρηματοδότησης. Για να αποσπάσουν μερίδιο από τους πόρους του Ταμείου Ανάπτυξης, οι επιχειρήσεις πρέπει να διαθέσουν και ίδια κεφάλαια. Όμως οι πολύ μικρές, μετά από δέκα χρόνια κρίσης και πανδημίας, σπανίως πληρούν τις προϋποθέσεις δανεισμού που θέτουν οι τράπεζες.
Η κυβέρνηση μελετά την αντιμετώπιση του προβλήματος του μικρού μεγέθους των επιχειρήσεων με τη νομοθέτηση ενός σχήματος «αστικής σύμπραξης» επιχειρήσεων, που θα επιτρέψει σε μικρές ανεξάρτητες επιχειρήσεις και εταιρείες να «ενώνουν τις δυνάμεις τους» , να συμμαχήσουν για ένα κοινό σκοπό.
Το συγκεκριμένο σχέδιο αποβλέπει στη χορήγηση στις «αστικές επιχειρηματικές συμπράξεις» (Clusters) ποικίλων κινήτρων ανάλογα με το μέγεθος εκείνων που θα συμπράξουν. Στις μεγαλύτερες αναμένεται να δοθούν κίνητρα ευχερέστερου δανεισμού, φορολογικών και ασφαλιστικών ελαφρύνσεων.
Το σχεδιαζόμενο νομοθετικό πλαίσιο μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο ερέθισμα για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς θα παράσχει τη δυνατότητα σε περισσότερες επιχειρήσεις να συμπράττουν σε έναν κοινό στόχο χωρίς να θυσιάζουν την αυτοτέλειά τους. Παράλληλα, θα προσφέρονται φορολογικά κίνητρα στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αξιοποιώντας τα εργαλεία της συγχώνευσης ή την εξαγορά με στόχο τη δημιουργία αποτελεσματικότερων οικονομικών μεγεθών.
Η επιτυχία του, όμως, δεν είναι αποκλειστικά ζήτημα κινήτρων, αλλά και ρύθμισης της νομικής ευθύνης όσων συμπράττουν.
Στις κοινοπραξίες, όλα τα μέλη ευθύνονται για το 100% των χρεών της κοινοπραξίας προς τρίτους («αλληλεγγύως και εις ολόκληρον», όπως λέγεται νομικά). Στις συμπράξεις, αν θέλουμε να επιτύχουν, αυτό δεν μπορεί να ισχύει: θα πρέπει η ευθύνη κάθε μεμονωμένης επιχείρησης να είναι ανάλογη του μεριδίου συμμετοχής της στη σύμπραξη. Διαφορετικά, μια εταιρεία με μερίδιο συμμετοχής π.χ. 10% δεν θα δεχτεί να αναλάβει ευθύνη για το 100% των χρεών της σύμπραξης.
